هیستروسکوپی چیست و چگونه انجام می شود؟
در این روش یک دستگاه به نام هیستروسکوپ که درواقع یک لوله نازک تلسکوپی مجهز به نور و دوربین است، از طریق واژن و دهانه رحم به رحم منتقل می‌شود. سپس پزشک با مشاهده مانیتور داخل رحم را بررسی می‌کند. این روش بی‌نظمی‌های ساختاری رحم را شناسایی می‌کند و معمولا از آن برای تایید نتایج سایر آزمایش‌ها مثل سونوگرافی یا هیستروسالپنگوگرافی (HSG) استفاده می‌شود. HSG آزمایشی است که با اشعه ایکس برای مسدود بودن لوله‌های فالوپ استفاده می‌شود.
انواع هیستروسکوپی و رایج ترین موارد استفاده از آن
از رایج‌ترین علل استفاده از هیستروسکوپی باید به شناسایی علت خونریزی‌های ناشی از قاعدگی‌های نامنظم اشاره کرد. به طور کلی، این روش به دو صورت تشخیصی و درمانی انجام می‌شود.
>>هیستروسکوپی تشخیصی
این روش مناسب برای شناسایی مشکلات رحم، تشخیص علل ناباروری در برخی موارد، تأیید نتایج آزمایش‌هایی همچون هیستروسالپنگوگرافی یا عکس رنگی رحم است که گاهی همراه با لا‌پاراسکوپی یا پیش از اتساع و کورتاژ (D&C) نیز استفاده می‌شود. برخی موارد استفاده از هیستروسکوپی تشخیصی عبارت‌اند از:
- تشخیص پولیپ و فیبروم (توده‌های غیر سرطانی رحم)
- بررسی و یافتن علت دردهای لگنی
- یافتن دلیل سقط مکرر
- بررسی مسائل و مشکلات باروری از جمله علل نازایی در زنان
>>هیستروسکوپی درمانی
راهی برای اصلاح و درمان ناهنجاری‌ها یا بیماری‌های شناسایی‌شده در هیستروسکوپی تشخیصی است که گاهی هم‌زمان با آن و گاهی در زمانی دیگر پس از تشخیص مورد استفاده قرار می‌گیرد. طی هیستروسکوپی درمانی می‌توان ابزار جراحی لازم را از طریق مجرای هیستروسکوپ وارد رحم کرد و به بهبود نقص‌ها و اختلالات رحمی پرداخت. رایج‌ترین موارد استفاده از آن عبارت‌اند از:
- انجام عمل بیوپسی (نمونه‌برداری بافتی) برای برسی‌های مورد نیاز زیر میکروسکوپ
- بررسی و تعیین محل قرارگیری دستگاه آی یو دی (IUD) برای پیشگیری از بارداری
- رفع چسبندگی ناشی از جراحی و عفونت و درنتیجه جلوگیری از توقف قاعدگی یا مشکلات باروری
- برداشتن و خارج کردن پولیپ‌ها یا فیبروم رحمی
نکات مرتبط با آمادگی برای انجام هیستروسکوپی
- به سؤالاتی که توسط پزشک یا پرستار پرسیده می‌شود با دقت پاسخ دهید.
- اگر از شما خواسته شده که فرم رضایت‌نامه را پر کنید، آن را بادقت مطالعه کنید و سؤالات و ابهامات خود را بپرسید.
- در انجام معاینه فیزیکی برای اطمینان از سلامتی با پزشک همکاری کنید.
- اگر پزشک انجام آزمایشی را پیش از هیستروسکوپی تجویز کرده، لازم است در روز انجام این عمل نتایج آن را به همراه خود داشته باشید.
- اگر لازم است هیستروسکوپی را تحت بیهوشی عمومی انجام دهید، توصیه می‌شود که پیش از عمل ناشتا باشید و از شب قبل غذا نخورید.
- اگر حامله هستید یا احتمال می‌دهید که باردار باشید، حتماً پزشک را از این موضوع مطلع کنید.
- در صورت حساسیت به دارو یا مواد خاصی که ممکن است در طول پروسه از آن استفاده شود، پزشک را از آن مطلع سازید.
- در مورد هر داروی بدون نسخه یا تجویزی، مکمل‌های غذایی که مصرف می‌کنید، با پزشک خود صحبت کنید.
- در صورتی که به بیماری خونی مبتلا هستید، یا از داروهای رقیق کننده خون یا داروهایی که بر عمل انعقاد خون اثر می‌گذارند، استفاده می‌کنید، حتماً این موضوع را به اطلاع پزشک برسانید.
- در صورتی که بیمار استرس زیادی داشته باشد، ممکن است پزشک توصیه کند که پیش از هیستروسکوپی از داروی آرام‌بخش استفاده شود. گاهی هم از دارو یا ابرازهایی به نام دیلاتور برای کمک به باز کردن دهانه رحم استفاده می‌کنند.
- برای داشتن دید مناسب از داخل رحم بهتر است هیستروسکوپی را بعد از پریود و قبل از تخمک‌گذاری انجام دهید تا نتیجه بهتری به دست پزشک برسد.
عمل هیستروسکوپی چگونه انجام می‌شود؟
این روند یک عمل سرپایی محسوب می‌شود که برای انجام آن نیازی به بستری بیمار در مرکز جراحی وجود ندارد. لازم به ذکر است که چنانچه هدف از انجام این پروسه، صرفاً تشخیص بیماری باشد می‌توان بدون بیهوشی و از طریق بی‌حسی اقدام به انجام آن نمود و تقریباً ۱۰ – ۵ دقیقه به طول می انجامد.
اما اگر مقصود از انجام آن، درمان باشد؛ حدوداً ۳۰ دقیقه طول خواهد کشید و فرد باید تحت بیهوشی سبک قرار گیرد. باید توجه داشت که بیمار در پایان درمان با این فرآیند، ممکن است بستری گردد.
چه نکاتی را بعد از انجام عمل هیستروسکوپی باید رعایت کنید؟
در برخی موارد، داروهای مسکن جهت تسریع روند بهبودی از سوی دکتر زنان برای بیمار در نظر گرفته خواهد شد. درصورتی‌که هم‌زمان با هیستروسکوپی جراحی نیز انجام شده باشد، بیمار باید چند روزی را در منزل استراحت کند.
بیمار بلافاصله بعد از انجام پروسه درمانی قادر به خوردن و آشامیدن مواد غذایی می‌باشد.
در صورتی که این روش با بی حسی موضعی و در مطب انجام شود، بیمار یک تا دو ساعت بعد می‌تواند به خانه برگردد. اما اگر بیمار تحت بیهوشی قرار گرفته باشد، تا زمان برطرف شدن اثرات داروی بیهوشی باید در بیمارستان بماند.
برقراری رابطه جنسی به مدت تقریباً یک هفته ممنوع می‌باشد. این کار از انتقال عفونت پیشگیری می‌کند.
استحمام، مانند روال قبل می‌تواند انجام شود.
رژیم غذایی بعد از هیستروسکوپی می‌تواند مانند روال قبل ادامه داشته باشد. تنها در صورت بروز معده درد، غذاهای ساده‌تر و یا ماست مصرف کنید.
زمان مصرف داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین و یا آسپیرین، را با نظر پزشک خود آغاز کنید.
اگر قصد بارداری دارید بهتر است در رابطه با آن با پزشک معالج خود مشورت کنید.
با بروز علایم ترشح واژینال و تب به پزشک خود مراجعه کنید.
دوران نقاهت بعد از عمل
بعضی از خانم‌ها پس از هیستروسکوپی ممکن است گرفتگی عضلات مشابه درد پریود را تجربه می‌کنند که معمولاً پس از چند روز از بین می‌رود. البته رفتارهای بدن بعد از انجام عمل متغیر و ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد. بیشتر خانم‌ها احساس می‌کنند می‌توانند یک روز بعد از عمل به فعالیت‌های عادی خود مانند کارهای روزانه برگردند. با این حال ممکن است بعضی از نیاز به بستری شدن در بیمارستان برای یک شب را داشته باشد. ۲ تا ۳ روز پس از عمل خونریزی واژینال طبیعی است. خونریزی شما ممکن است شامل لک شدن تا خیس شدن لباس زیر باشد که به صورت متناوب و هر ۲ تا ۳ ساعت یکبار باشد. اگر خونریزی شامل لخته‌های خونی بزرگ باشد به پزشک مراجعه کنید.
